Interview Araya Sumter (SZW)

NCFG partner: Ministerie Sociale Zaken & Werkgelegenheid

Bij de NCFG zijn al veel rijksoverheidsinstanties aangesloten. Ook het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is partner. Financiële fitheid is voor dit ministerie een uitermate belangrijk onderwerp. Niet alleen als adviserende instantie voor de landelijke politiek, maar ook als grote werkgever. We spreken Araya Sumter, sinds april directeur-generaal Sociale Zekerheid en Integratie bij SZW en lid van de stuurgroep van de NCFG.

Dubbelrol

“Ik heb een beetje een dubbelrol”, vindt Araya Sumter. “Er werken meer dan 400 duizend mensen bij de overheid, de financiële gezondheid van al die collega’s is mede onze verantwoordelijkheid. Maar ik heb ook een belofte afgelegd; op deze positie werk je in het belang van de samenleving. Ik breng dus ook advies uit aan de regering.”

Daarover gesproken: hoe kijkt de kersverse directeur-generaal naar de voornemens van het nieuwe kabinet als het gaat om financiële gezondheid? Sumter: “Het kabinet borduurt voort op de plannen die er al lagen. Op Europees niveau, maar ook landelijk is er een plan van aanpak rondom armoede en schulden. Het kabinet wil daarnaast nu meer gaan inzetten op educatie. Er zijn te veel financiële prikkels, en lokkertjes als ‘buy now, pay later’, maken het er niet beter op. Mensen moeten wat dat betreft weerbaarder worden”. 

Sumter realiseert zich dat de verleiding om te kopen niet het enige probleem is. “Ook wij als overheid veroorzaken schulden, door onze manier van incasseren. We kijken nu of we sociaal incasseren kunnen invoeren, zodat burgers niet door ons in de schulden komen.” Ze doelt daarmee onder andere op de toeslagenaffaire; het schandaal vormde voor Sumter een persoonlijke drijfveer om bij de rijksoverheid te gaan werken. ”Ik zag in mijn omgeving hoe mensen hierdoor in de knel kwamen. Ik heb me vaak afgevraagd: wat als we de mens centraal hadden gesteld in plaats van de regels? Als bestuurder denk ik dat het beleid beter wordt als we naar mensen luisteren, hun perspectief meewegen.”

Sociaal Incassereren

Binnen de NCFG wordt hard gewerkt aan het breed inzetten van sociaal incasseren door zoveel mogelijk partijen. “De switch naar sociaal incasseren is iets massaals, maar het verdienmodel is groter”, weet Sumter. “Je ziet ook dat steeds meer organisaties het anders willen; van banken tot publieke dienstverleners. Een mooie ontwikkeling die past bij een sociaal stabiele samenleving, waarin je naar elkaar omkijkt en iets voor elkaar overhebt.”

Hoe is die omslag binnen de overheid voor elkaar te krijgen? Sumter: “We zijn in gesprek met de betrokken partijen, en dat zijn er nogal wat. Het UWV, de SVB, de Belastingdienst, gemeenten; dat zijn allemaal instanties die incasseren. Je ziet dat overheidsorganisaties ook nu al stappen zetten en kijken hoe zij beter kunnen samenwerken. Bij betalingsachterstanden wordt toegewerkt naar één gezamenlijke betalingsregeling, waardoor beter rekening kan worden gehouden met iemands betaalmogelijkheden. We hebben de governance rondom het schuldbeleid in kaart gebracht en proberen met elkaar tot één beleid te komen, we zijn tenslotte één overheid. Het gaat daarbij ook over de menselijke maat: de mens centraal stellen, uitgaan van vertrouwen. Iedereen vergist zich weleens en mag niet direct tot financiële problemen leiden.  .”

Beter bespreekbaar

Het onderwerp financiële zorgen en schulden is tegenwoordig wel veel makkelijker te bespreken, vindt Sumter. Armoede is niet langer een taboe, althans, niet als gespreksonderwerp. Ook op kantoor stelt ze het thema regelmatig aan de kaak. Daarbij praat ze openhartig over haar eigen ervaringen. “Iedereen kan in de schulden komen. Ik weet zelf hoe het is, en hoe ontzettend moeilijk het is om dat op te lossen. Door mijn eerlijkheid zijn collega’s sneller geneigd om hun verhaal te delen. Ik vind dat dat erbij hoort. Je burgerschap is onderdeel van je werk.”

SZW heeft voor de medewerkers een personeelsfonds ter beschikking, plus nog een aantal andere tools. Wat Sumter betreft mag het aanbod worden uitgebreid. Daarbij kijkt ze voor input ook naar de NCFG. “We moeten dan wel inventariseren wat er nodig is. We zijn een complexe organisatie met veel departementen en medeoverheden. Om die op een lijn te krijgen is best een uitdaging. Maar het zou bijvoorbeeld al heel fijn zijn als er quick readers beschikbaar kwamen, over wat we de medewerkers nou precies kunnen meegeven.”

De meerwaarde van de NCFG

Ook als politiek adviseur verwacht Sumter veel aan de coalitie te hebben. “Het is belangrijk dat we private en publieke partijen met elkaar verbinden om tot een goed beleid te komen. Maar dan wel op een activerende manier, we willen geen praatclub zijn!” Het concept van de toolbox voor het MKB spreekt haar bijvoorbeeld erg aan. “Kijk, daarom zit ik er graag bij. Dit levert actiebereidheid op. Het kabinet is bezig met een Nationaal Programma Armoede en Schulden, maar dat kunnen we dus niet alleen. Juist dit soort initiatieven zijn cruciaal hierin. Ik zie ook veelbelovende projecten met games en avatars; volgens mij kunnen we op dat gebied nog veel meer van elkaar leren. Het zou mooi zijn als we dat als coalitie kunnen oppakken.”